Sa Die de sos mortos e Halloween [de Giagu Ledda]

sant_andria_bono_d0

Dae unos cantos annos semus assistende, cun su cunsentimentu mudu de una parte manna de sa populatzione, a s’isparghidura de una “festa” furistera, Halloween, chi non tenet nudda de ite bìdere cun sa cultura nostra millenària. Su chi in àteros logos est su costumadu, in Sardigna est unu machine, un’istrallòbiu, unu sciollòriu. Halloween cheret nàrrere: sa note in antis de Totus sos Santos, e in cussa note sos Celtas, si caratzaiant de animales, imbrutaiant sas domos, poniant in sas ghennas tzuchitas e ossos de mortu pro assuconare sos mortos, chi in cussa note torraiant in chirca de intrare in sa carena de sas pessones bias pro pòdere campare un’àteru annu.

Su costumadu nostru, de Sardigna, in sa prima die de su mese de santandria, est chi a sero, fiotos de pitzinnos andant dae una domo a s’àtera pedende “a su mortu mortu”, o impreende un’àtera fòrmula dipendende dae sa bidda, e si lis dant papassinos, mèndula, frùtora, nughe o àteru. Sa note, pustis chena, sa famìlia torrat a aparitzare sa mesa, pro un’àtera chena, sa de sos mortos de domo, ca torrant e tocat a los acasagiare. A sos minores si lis narat de non s’ischidare e de non si nde pesare dae su letu pro no infadare sos mortos. Sa famìlia intrea est partìtzipe de custu eventu, de custu ritu de ammentu de sos mortos e de sa morte, de su mistèriu de sa morte, parte de un’àteru mistèriu: su de sa vida. Est unu mistèriu sa nàschida, su èssere in custu mundu, est unu mistèriu s’amore, est unu mistèriu sa morte.

Sos mortos de domo sunt ànimas bonas, non nche los catzamus, los atzetamus, non los timimus, los rispetamus e los ammentamus. Dae sende criaduras sa morte est presente, s’agonia de su giaju e de sa giaja est parte de sos ammentos nostros, s’intrat cun rispetu in s’aposentu de su mortu, s’acumpangiat a s’interru. Sas costumàntzias nostras nos definint rispetu a àteras culturas, sunt parte de s’identidade nostra e est cun custas chi nos devimus presentare in custu mundu semper prus globalizadu; non las devimus bìdere comente cosas betzas de nche frunire a su fogu de su consumismu, non devimus èssere ogetu de s’aculturatzione globalizada, presentada comente sinnu de modernidade, aculturatzione, custa si plastificada, chi est apranende totu e totus. A su mortu mortu.

*Meigu in Barcellona

3 Comments

  1. Zigliana

    Giagu, jeo la pesso che a tie. Su de atzetare chene ispiritu crìticu totu su chi benit dae sa cultura anglossassone comente chi siet prus modernu de sas manifestatziones nostras, naschit dae sa paca istima chi noi sardos tenimus pro nois etotu. Semus che zente disterrada in sa terra propia, chene identitade e dignitade. Jeo, chi insegno inglesu, si capitat chi in classe si faeddet de hallowen, est ca mi lu dimandat sos aluunos, però presento s’argomentu petzi, che una tradizione de sa cultura anglossassone, de sa cale issos, comente dischentes istudiant sa limba. Dae sarda, e non dae insegnante de inglesu, lis naro craru e tundu, chi si cherent esser tzitadinos de su mundu, devent, innantis de totu connoschere e rispetare sas usanzas de sa terra issoro.

  2. Ivan Simundic

    Sa Die de sos mortos e Halloween [de Giagu Ledda]
    Pienamente de accordu cun tie.

  3. Luciano Salaris

    Deo so fizzu de emigrados sardos ,e dae kando el mortu babbu meu in su 2008, appo cumintzadu a faghede sa mesa. Est importante po a mie a mantenide sas usanzias e
    Sa cultura sarda.

Lascia un commento